ره آورد نور

اشاره

محصولات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در موضوعات گوناگون علوم و معارف اسلامی سامان یافته است و همه حوزه‌های مربوط به: عقاید، کلام، قرآن، حدیث، ادعیه، فقه، احکام و مناسک، فلسفه، منطق، عرفان، اخلاق، تربیت، ادبیات، طب، فرهنگ، اجتماع، تاریخ و سیره، جغرافیا، نجوم، سیاست، انسان‌شناسی، شخصیت‌شناسی و آثار بزرگان را پوشش می‌دهد.

یکی از این موضوعات، اخلاق است. تولیدات نور در حوزه اخلاق، به دو دسته کلّی قابل تقسیم است: الف. محصولاتی که تنها به همّت محقّقان و متخصّصان مرکز تهیه و تولید شده و همه یا بخش بسیاری از آن، به موضوعات و مباحث اخلاقی مرتبط است. ب. نرم‌افزارهایی که با مشارکت مرکز نور سامان یافته و تمام یا قسمتی از آن، به ارائه متون و مطالب اخلاقی اختصاص دارد. در این نوشتار، به معرّفی اجمالی مهم‌ترین این محصولات به‌ ترتیب الفبایی می‌پردازیم.

اشاره

در این مقاله، به معرّفی نرم‌افزار کتابخانه اخلاق اسلامی پرداخته شده ‌است. تا به حال، دو نسخه از این نرم‌افزار تولید شده که نسخه دوم آن، با عنوان «دانشنامه اخلاق اسلامی» در معرض استفاده کاربران قرار گرفته ‌است. نسخه یک این برنامه، شامل متن 363 عنوان کتاب در 620 جلد از منابع مهم در زمینه علم اخلاق، به زبان عربی و فارسی است و کتابخانه نسخه دوم این نرم‌افزار نیز حاوی 445 عنوان کتاب در 914 جلد است.

جمع‌آوری منابع مهم اخلاقی در چهار رویکرد: نقلی، فلسفی، عرفانی و تلفیقی، موضوع‌بندی کتابها و قسمت کتب مرتبط در نسخه یک، و افزایش منابع، استفاده از قالب کتابخانه‌ استاندارد، ایجاد دامنه موضوعی در نسخه دوم، از جمله قابلیت‌های مهم این برنامه ارزشمند است.

اشاره

با توجّه به جایگاه رفیع و ارزشمند علم اخلاق در میان علوم و معارف اسلامی و توسعه اخلاق‌پژوهی در سال‌های اخیر، گروه اخلاق مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با تولید «کتابخانه اخلاق» در سال 1394 و «دانشنامه اخلاق» (فهرست جامع) در سال 1397، امکان پژوهش نرم‌افزاری را برای جامعه اخلاق‌پژوهان و محقّقان و علاقه‌مندان این حوزه فراهم کرد. بحمدالله، تاکنون انتظارات کاربران مرکز نور در این حوزه تا حدّ بسیاری برآورده شده است. در این مقاله، به گزارش نسخه «دانشنامه اخلاق» پرداخته می‌شود.

 محراب ابرویت بنما تا سحرگهی          دست دعا برآرم و در گردن آرمت
(دیوان حافظ شیرازی، غزل 91)

چکیده

دعا، بهترین وسیله برای تعالی جان بنده و تقرّب به خالق هستی است. آرامش روحی و روانی، گمشده انسان کنونی است که با دعا به دست می‌آید. مفاتیح‌الجنان حاج شیخ عبّاس قمی(ره)، بهترین دانشنامه دعایی است که شیعیان کامل‌ترین استفاده را از آن در مراسم مذهبی خود می‌برند و دیجیتالی‌سازی آن در عصر فنّاوری اطّلاعات، بسیار ضرورت داشت. به همین جهت، در سال 1380 این اثر با عنوان «نورالجنان» توسط گروه قرآن مرکز نور به اهل دعا تقدیم شد. با توجّه به ارتقاء محتوایی و ساختاری برنامه‌ها، اینک جا دارد این محصول نیز ارتقاء یابد و نسخه جدیدی از آن تولید شود و در اختیار اهل دعا و دعاپژوهان قرار گیرد.

در این نوشتار، نخست سخنی در ارزش معنوی دعا در قرآن و حدیث ارائه شده و سپس، به فلسفه شکل‌گیری و تحلیل و طراحی نورالجنان1 پرداخته شده و در پایان، دانشنامه دعا و زیارت (نورالجنان2) معرّفی شده است. از خوانندگان محترم تقاضامندیم پیش از تولید برنامه، با انتقادات ارزنده و پیشنهادات سازنده خود، ما را در بهینه‌سازی آن یاری رسانند.

چکیده

دعا، چشمه زلال معارف الهی است که توسط اهل‏‌بیت(ع) بیان شده است. از آنجا که فهم این معارف، به‌سادگی امکان‌پذیر نیست، محقّقان گروه اخلاق و دعا بر آن شدند تا با تولید دانشنامه‏ مفاهیم عالیه ادعیه و زیارات، گامی مؤثّر در اعتلای فرهنگ شیعه بردارند. این دانشنامه، شامل: درختواره‏، کتابخانه، شروح ادعیه و زیارات، ترجمه‏ صحیفه به زبان‏‌های مختلف می‏‌باشد. مهم‏‌ترین بخش آن، درختواره است که بر اساس نمایه‏‌نامه موضوعی صحیفه سجادیه مصطفی درایتی و با شیوه‏‌ای نوین، بر محور پنج کتاب: «صحیفه جامعه، مصباح المتهجد، کامل الزیارات، الإقبال بالأعمال و المزار الکبیر» تولید شده است.

اشاره

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برای سروسامان دادن به تولیدات خود، از گروه‌های متعدّد علمی در معاونت پژوهشی بهره می‌برد. یکی از این گروه‌ها، گروه «قرآن، اخلاق و دعا»ست که تاکنون نرم‌افزارهای فاخر و پُرمخاطبی را در کارنامه فعّالیّت خود به ثبت رسانده است و از آن جمله می‌توان به نرم‌افزار: جامع تفاسیر نور، نور الجنان و دانشنامه اخلاق اشاره نمود.

ازآنجاکه این شماره از فصلنامه ره‌آورد نور، به معرّفی فعّالیّت‌ها و تولیدات گروه «اخلاق و دعا» در مرکز نور اختصاص دارد، به حضور حجّت‌الاسلام والمسلمین عزّت‌الله مرتضایی، مدیر محترم گروه «قرآن، اخلاق و دعا» در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی رسیدیم و با ایشان درباره پیشینه، روند تولید و قابلیت‌های نرم‌افزارهای اخلاقی نور به گفت‌وگو نشستیم. امید است که این مصاحبه، مورد استفاده علاقه‌مندان و خوانندگان عزیز قرار گیرد.